Nanaya

Wierook is verbonden met het element lucht en staat daarom traditioneel op het oosten van je altaar. Door kruiden of specerijen te verbranden komt rook vrij: letterlijk een soort zichtbare lucht. Het gebruik van wierook is al eeuwenoud en ondersteunde religieuze en magische handelingen. Lange tijd werd het in tempels gebruikt als reukoffer voor de goden. Iedereen die opgegroeid is met het christelijke geloof en regelmatig naar de kerk ging, zal het zich wel herinneren: de sterke geur van wierook die werd ingezet om de ruimte te zuiveren. Zelf kan ik me die geur zo nog voor de geest halen. Het woord wierook stamt af van het woord ‘wien/widen’ dat heiligen of wijden betekent. Wierook betekent daarom letterlijk gewijde of heilige rook. Door de rook te gebruiken, wijd je als het ware de ruimte in.

Het BOS, afkorting van Book of Shadows oftewel Boek der Schaduwen, is een van de belangrijkste heksenattributen. Het is een boek waarin een heks al haar magisch werk kan bijhouden. In verschillende covens is het nog steeds gebruikelijk dat een nieuw lid na een inwijdingsperiode het boek der schaduwen met de hand overschrijft. Het boek zelf wordt bewaard door de hogepriesteres en alleen mensen die ingewijd zijn, mogen het zien. De rituelen en spreuken kunnen zo worden doorgegeven, maar blijven wel geheim voor de buitenwereld.

In de vier afgelopen kranten waarin de elementen centraal stonden, schreef ik telkens een artikel over een bijpassend heksenattribuut. Zo past de athame bij lucht, de staf bij vuur, de kelk of ketel bij water en het pentakel bij aarde. De artikelen lees je op mijn blog terug.

De heksenattributen komen samen op het altaar: een tafeltje, kleed of kist waarop je alle rituele voorwerpen uitstalt. Vrijwel alle religies kennen een altaar. Het woord komt van het Latijnse ‘altus’ wat hoog betekent. Het is een tafel van hout of steen waar rituele handelingen worden verricht, vroeger vaak het brengen van offers. Het heksenaltaar is een plek waar je rituelen kunt uitvoeren, maar ook een plek om bijvoorbeeld de seizoenen zichtbaar te maken, tijd voor jezelf te nemen en te mediteren.

Het element aarde wordt op het altaar vaak vertegenwoordigd door het pentakel. Een pentakel is een pentagram met een cirkel er omheen. Het pentagram is een vijfpuntige ster en een van de oudste symbolen ter wereld. Al zeker meer dan 6000 jaar geleden werd dit symbool gebruikt. Je kunt een pentagram tekenen als één ononderbroken lijn. De naam pentagram komt van het Griekse pentagrammon, wat vijf lijnen betekent. De vijf punten staan voor de vijf elementen: lucht, vuur, water, aarde en ether (of geest). Veel heksen dragen een pentagram als symbool voor hun heks-zijn.

Bij het element water horen de attributen kelk en ketel en vanwege hun transformerende eigenschappen passen ze ook goed bij het jaarfeest Samhain. Beide voorwerpen staan voor het vrouwelijke en ontvankelijke. De vormen doen denken aan de baarmoeder en ze staan daarom symbool voor vrouwelijke vruchtbaarheid. De ketel en kelk worden in legenden vaak door elkaar gebruikt. De ketel (of cauldron) is naast de bezem een van de bekendste heksenvoorwerpen. Men dacht dat heksen de bezem gebruikten om te vliegen en de ketel om allerlei magische toverdrankjes te maken. Dat is geen heel raar idee, omdat men vroeger ook hun soepen en stoofpotten in grote koperen ketels boven het vuur kookte. De ketel stond daarom voor transformatie: alles wat er rauw ingaat komt er als eetbaar voedsel weer uit. Heksen zouden die transformerende eigenschappen inzetten om drankjes te maken die magische eigenschappen bevatten.

De staf wordt in verband gebracht met het element vuur en is verbonden met de god en dus het mannelijke. Het is een ritueel voorwerp dat de meeste heksen op hun altaar hebben liggen. Sommige heksen gebruiken de staf om de cirkel mee te trekken, in plaats van een athame.

De athame is één van de bekendste voorwerpen die moderne heksen op hun altaar hebben liggen. Het is een ritueel mes dat een dubbele snijkant heeft. Het dubbele snijvlak symboliseert de dualiteit: donker & licht, boven & onder, vrouwelijk & mannelijk. Vaak is het heft versierd met afbeeldingen van een pentagram, de zon en maan of god en godin. Soms zie je ook de drievoudige godin terug in het handvat. Een athame is niet bedoeld om fysiek mee te snijden. Vaak is het lemmet bot, zoals bij de houten athame die ik gebruik. Een athame kan van hout zijn, maar ook van metaal, bot of steen. In veel tradities is het zo dat een athame alleen door één persoon gebruikt mag worden. Je kunt een athame zelf maken (bijvoorbeeld door hout te bewerken of ijzer te smeden) of er gewoon eentje kopen. Voor gebruik wordt de athame gezuiverd en/of ingewijd met de vier elementen.

Smudgesticks worden al honderden jaren gebruikt voor zuiveringsrituelen, vooral binnen het sjamanisme. De bekendste smudgesticks worden gemaakt van witte salie, maar eigenlijk kun je er net als bij de kruidwis allerlei kruiden en bloemen voor gebruiken. In wezen is een smudgestick niks anders dan een met touw omwikkeld bosje kruiden dat je laat drogen en later verbrandt. Het beste kun je gebruik maken van natuurlijk touw zoals katoen of hennep.

Vroeger was het gebruikelijk om met Beltane of Midzomer een kruidwis te maken. Een gebruik dat later geïntegreerd werd in de Sint-Jansvieringen. Een kruidwis is een boeketje bloemen, bladeren en takken dat dienst doet als beschermend amulet. Het bundeltje werd ondersteboven in huis gehangen, vaak bij de voordeur of op zolder om zo het kwade af te weren. Elk jaar maakte de vrouw des huizes een nieuwe kruidwis en de oude werd in het midzomervuur verbrand, als dank voor al het onheil dat de kruiden hadden bezworen.

Als ik denk aan de herfst en Mabon dan denk ik ook aan de sjamanendrum. De drum is een prachtig, oeroud instrument dat je uitnodigt om naar binnen te keren. Vroeger was de drum het instrument en de stem van de sjamaan om verbinding te maken met de boven- en onderwereld. Het geluid van de drum is een oergeluid, net zoals het ritme van je hartslag.