Het jaarwiel draait verder en hoewel een cirkel geen begin of einde heeft, voelt het jaarfeest Samhain voor mij wel als het einde van de cyclus. En daardoor ook als een nieuw begin.

Samhain is het jaarfeest van de transformatie. De dood staat centraal, zowel letterlijk als figuurlijk. We gaan over van de ene fase in de andere, van het oude heksenjaar naar het nieuwe.

Jaarfeest Samhain
Samhain is de tijd van de dood. Vroeger werd rond deze tijd de laatste oogst binnengehaald en ingemaakt om de barre winter door te komen. Tegenwoordig zijn we daar amper meer mee bezig, maar dood en aftakeling zijn in de natuur duidelijk te zien. Voor veel mensen hebben woorden als dood, aftakeling of verval een negatieve bijsmaak. Over het algemeen zijn we toch (een beetje) bang voor de dood, omdat die transformatie zo definitief is. Ons hele leven bestaat uit cycli van opbouwen, oogsten en loslaten, en daarna weer opbouwen. Na de dood is er voor ons gevoel echter geen cyclus meer mogelijk: dat is het einde. Eeuwen van dood en verdoemenis preken zullen daar zeker een belangrijke rol in hebben gespeeld. Heksen zien dat anders: de dood is onderdeel van de cyclus en na de dood ontstaat er weer nieuw leven. Samhain is dus geen eindpunt, maar een overgangspunt.
Halloween, dat vooral in de VS op 31 oktober wordt gevierd, lijkt in veel aspecten op het jaarfeest Samhain. Met Halloween trekt men alleen een eng kostuum aan en gaat langs de deuren. Vrijwel alle culturen kennen een traditie om boze geesten af te weren met nieuwjaar, zodat ze je het komende jaar niet lastig zullen vallen. Denk maar aan het rode Chinees vuurwerk. Griezelen hoort er blijkbaar een beetje bij. Hoewel Halloween misschien wat over de top is, past het gebruik van maskers en vermommingen naar mijn idee wel erg goed bij Samhain.

Maskers
Maskers worden al eeuwenlang gebruikt bij rituelen. Het woord ‘persoon’ is afgeleid van het Latijnse persona, dat masker betekent. Een masker heeft invloed op iemand identiteit. Een masker dragen betekent dat je je ware gezicht tijdelijk afdekt. Mensen kunnen een masker dragen om zich te vermommen, te verbergen, te beschermen of zelfs te transformeren. Bij allerlei oude culturen gebruikten sjamanen maskers om kwade geesten af te schrikken of juist om genezing te brengen. Ook werden maskers gemaakt om in contact te komen met de voorouders. Jagers en krijgers zetten tijdens dansen een masker op om kracht te verkrijgen. Vaak waren dat dierenmaskers, zodat de drager die kracht over zou nemen. Een masker was niet alleen een voorwerp, het was bezield en een middel tot transformatie.
Wij dragen tegenwoordig zelden meer een fysiek masker, misschien als kind met carnaval. Maar figuurlijk gezien dragen we ze regelmatig. We hebben allemaal verschillende rollen in ons leven (ouder, kind, collega, vriend, geliefde) en vaak dragen we dan een ander masker. Als we boos zijn, zetten we een vrolijk masker op wanneer we achter de balie met klanten werken. Of als we verdriet hebben, maar ons groot willen houden voor de kinderen. Het opzetten van een masker hoeft niet negatief te zijn: soms doen we het heel bewust omdat we ons willen beschermen of kracht geven, net als de Afrikaanse volkeren doen. Het gaat er alleen om dat we daar bewust mee omgaan en ons ware zelf niet (blijven) verbergen. In de volgende visualisatie gaan we daarmee aan de slag.

Visualisatie
"Ga ontspannen zitten en haal een paar keer dieper adem. Stel je voor dat je in een bos loopt, vol met oude bomen. Het is herfst en de grond is bezaaid met allerlei kleuren blaadjes. Je voelt de zompige grond onder je schoenen en trekt je jas nog eens stevig om je heen. Als je een stukje verder loopt, zie je op een afstandje tussen de bomen door een groot kasteel liggen met een grote poort ervoor. Je loopt er naartoe en duwt de poort open. Je komt terecht op een grote binnenplaats en loopt door naar de voordeur van het kasteel. Deze maak je open en je komt uit in een lange gang. Aan het einde van de gang is een deur die op een kier staat. Achter de deur bevindt zich een ronde ruimte, met rondom allemaal maskers langs de wand. Vrolijke en verdrietige maskers. Kleurige en donkere maskers. Maskers die je angst aanjagen en laten lachen. Loop er maar eens langs en bekijk ze goed. Elk masker is een persona, een kant van jezelf. Voel welk masker je het meeste aantrekt en ga ervoor staan. Zet het masker maar eens op en voel hoe dat voelt. Voel of je je anders gaat voelen. Past dit masker bij je? Zet het weer terug en probeer eens een ander masker. Misschien juist eentje die je angst aanjaagt of eentje die je laat lachen. Misschien zitten er wel genezende maskers tussen of maskers die horen bij je voorouders. Zet er gerust zoveel op als je wilt en voel telkens goed hoe je je voelt wanneer je ze opzet. Welke maskers draag je vaak? Welke maskers zou je wel wat meer onderdeel van je persoonlijkheid willen laten worden?
Zet uiteindelijk alle maskers weer terug en wanneer je er klaar voor bent, loop je naar buiten. Als je het kasteel uitloopt zie je dat er buiten op het plein feest wordt gevierd. Iedereen draagt een masker. Er is een groot vuur en de mensen dansen er omheen. Een meisje komt op je af en pakt je bij de hand. Ze trekt je mee in de dansende massa. Na een tijdje springen de mensen één voor één over het grote vuur heen. Ze nemen een aanloop en daar gaan ze. Je ziet dat wanneer ze door de vlammen aan de andere kant komen, ze geen masker meer dragen. Je ziet hun ware gezicht. Ook jij wordt uitgenodigd om over het vuur te springen. Terwijl je door de vlammen gaat, merk je hoe alle oude lagen van je lichaam afvallen en transformeren door het vuur. Alle maskers die niet meer bij je passen, branden weg. Je voelt je gezuiverd en vernieuwd.
De mensen zitten nu rustig rond het kampvuur en je neemt afscheid. Je loopt weer door de poort en door het bos. Dan word je je langzaam bewust van de ruimte waar je zit en je haalt een paar keer wat dieper adem. Kom helemaal terug in het hier en nu en open je ogen."

Deze visualisatie kun je doen als onderdeel van de Samhainviering. Je kunt tijdens het ritueel zelf een masker schilderen, kleuren of boetseren en deze dragen terwijl je rond je altaar danst. Of je maakt samen met je kinderen maskers en laat elkaar ermee schrikken. Je kunt ook een transformerend vuur branden en zo het oude heksenjaar achter je laten.